Javascript چیست و چه کاربردی دارد؟

رضا ذوالعلی
شهریور 22, 1401
زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت چیست؟
زبان برنامهنویسی Javascript یا بهاختصار به آن JS نیز میگویند یکی از پرطرفدارترین زبانها در دنیای برنامهنویسی است. زبان جاوا اسکریپت یکی از مهمترین اصطلاحات طراحی سایت که دانستن آن برای ورود به دنیای برنامهنویسی بسیار مهم است.
جاوا اسکریپت کاربردهایی بسیاری دارد. در واقع میتوان گفت جز زبانهایی است که از آن در طراحی اکثر موارد استفاده میشود.
اگر بخواهیم مثالی ساده در زندگی روزمره بزنیم تا بیشتر به کارایی زبان جاوا اسکریپت پی ببرد میتوان تصور کرد زبان جاوا اسکریپت مانند آچار فرانسه است برای هر موضوعی به کار میرود. به طور مثال، برای طراحی اپلیکیشن موبایل، برنامهنویسی سمت سرور، طراحی اپلیکیشن دسکتاپ و … از آن استفاده میشود.
جاوا اسکریپت زبانی است:
- سطح بالا
- مفسری
- دینامیک
در ادامه راجع به این موضوع بیشتر توضیح خواهیم داد.
مثالی از زبان جاوا اسکریپت در دنیای واقعی
در این قسمت میخواهیم با یک مثال ساده شما را بیشتر با زبان جاوا اسکریپت آشنا کنیم تا درک بهتری نسبت به آن پیدا کنید.
در واقع میتوان ساختار یک وبسایت را مانند آناتومی بدن انسان در نظر گرفت همانطور که بدن انسان در ابتدا یک اسکلت است و سپس روی این اسکلت گوشت و پوست قرار میگیرد ساختار وبسایت نیز دقیقاً به همین صورت است.
در حقیقت در طراحی وبسایت، اسکلت اولیه توسط زبان HTML ایجاد میشود، منظور از اسکلت وبسایت یعنی همان تصویر، لینک، متن و… است که در صفحه قرار میگیرند.
اما این خروجیها بهتنهایی، نهتنها هیچ جذابیتی ندارند همچنین کارایی خوبی نیز در این صورت نخواهند داشت و در اینجاست که با استفاده از زبان CSS بر روی این اسکلت وبسایت، گوشت و پوست قرار میدهیم؛ یعنی به این صورت که روی المانهای صفحهٔ وبسایت، رنگ، اندازه و.. طراحی میشود.
و در آخر برای حرکتدادن اندام بدن انسان، نیاز با عضلات داریم در وب سایت نیز به همین شکل است، و این کار توسط زبان جاوا اسکریپت انجام میشود. در واقع برای هر حرکت در وبسایت به زبان جاوا اسکریپت نیاز داریم به طور مثال میتوان به اسلایدرها، منوهای کشویی، گالری تصاویر و.. اشاره کرد که با استفاده از زبان جاوا اسکریپت میتوان این موارد را در وبسایت اجرا کرد.
همانطور که کامپیوترها به زبان صفر و یک کار میکنند زبانهای برنامهنویسی نیز به دو صورت کار میکنند، عبارتاند از:
زبان سطح پایین
زبانهایی زبان سطح پایین هستند که در واقع با پردازنده بهصورت مستقیم در ارتباطاند که در اصطلاح به آنها Low Level یا همان زبان سطح پایین میگویند، مانند زبان اسمبلی.
زبان سطح بالا
زبان سطح بالا برخلاف زبان برنامهنویسی سطح پایین، زبانی است که نسبت به زبان برنامهنویسی سطح پایین بسیار راحتتر است و همچنین به زبان بدن نیز نزدیکتر است که در اصطلاح به آن زبان High Leve یا همان زبان سطح بالا میگویند، مانند زبان جاوا اسکریپت.
در واقع زبان سطح بالایی همانند، زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت کار را برای برنامهنویسان بسیار راحت کرده است، همانطور که در بالا اشاره کردیم ساختار منطق و نوشتار زبان سطح بالا، به زبان انسان بسیار نزدیک است و به همین دلایل میتوان گفت، یادگیری زبان جاوا اسکریپت نسبت به بقیهٔ زبانهای برنامهنویسی سطح پایین، آسانتر و راحتتر است.
زبانهای برنامهنویسی مفسری چه نوع زبانهایی هستند؟
زبانهای مفسری یا همان Interpreted ، زبانهایی هستند که بهصورت خط به خط تفسیر و سپس اجرا میشوند. روند زبان مفسری به این شکل است که خط اول تفسیر و اجرا میشود و بعد خط دوم به همین ترتیب تفسیر و اجرا میشود.
زبان جاوا اسکریپت نیز زبان مفسری است.
زبانهای مفسری مانند، زبانهای کامپایلری وابسته به سیستمعامل نیستند در واقع بهصورت همزمان و از طریق مفسر اجرا میشوند.
به چه زبانهایی، زبان برنامهنویسی کامپایلری میگویند؟
زبان کامپایلری در واقع برعکس زبان مفسری عمل میکند به اینگونه که در زبان مفسری سورس کدها خط به خط تفسیر و اجرا میشدند؛ اما در زبان کامپایلری تمام سورس کدها به یکباره تفسیر و اجرا میشوند.
فایل خروجی که از زبان برنامهنویسی کامپایلری به دست میآید یک فایل کامپایل شده برای سیستمعامل شما است که وابستگی به کدهای نوشته، ندارد.
زبان کامپایلری برعکس زبان مفسری به سیستمعامل وابسته است و همچنین شما دیگر نمیتوانید از کدهای کامپایل شده بر روی سیستمعامل دیگری، استفاده کنید.
مثالی برای درک بهتر تفاوت زبان مفسری و کامپایلری
برای درک بهتر تفاوت بین این دو زبان میتوانید یک متن انگلیسی در نظر بگیرید که میخواهید آن را ترجمه کنید، برای ترجمه یک متن دو روش وجود دارد:
- شما میتوانید بهصورت خط به خط ترجمه یا همان تفسیر کنید که این عملکرد دقیقاً مانند زبان مفسری است.
- همچنین میتوانید کل مطلب را یکجا ترجمه یا تفسیر کنید که این عملکرد مانند زبان کامپایلری است.
زبانهای سمت سرور و سمت کاربر چه تفاوتیهایی دارند؟
برای اینکه درک بهتری از تفاوت بین زبان سمت سرور و سمت کاربر داشته باشید، بهتر است اول توضیح کوتاهی راجع به این دو زبان بدانید تا بهتر متوجه تفاوت آنها شوید.
زبان سمت سرور
زبان سمت سرور، زبانهایی هستند که پردازش و اجرا آنها، بر روی سرور سایت صورت میگیرد و سپس نتیجه آن به کاربر ارسال میشود. زیرا این زبانها برای برقراری ارتباط، به نرمافزاری نیاز دارند که به آن سرور میگویند، به همین دلیل به این زبانها، زبان سمت سرور میگویند.
زبان سمت کاربر
زبان سمت کاربر همانطور که از نام آن مشخص است، در آن کدهای زبان برنامهنویسی، روی همان سیستم کاربر پردازش و اجرا میشوند.
حال تفاوت این دو زبان به این شکل است که در زبان سمت سرور، کدها اول روی سرور پردازش و اجرا میشوند؛ اما در زبان سمت کاربر کدها روی همان حساب کاربری پردازش و اجرا میشوند.
نکتهٔ جالبی که میتوان به آن اشاره کرد این است زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت هم برای زبان سمت سرور و هم برای زبان سمت کاربر میتوان از آن استفاده کرد؛ اما در اوایل از زبان جاوا اسکریپت فقط برای زبان سمت کاربر استفاده میشد.
شیءگرایی در جاوا اسکریپت به چه معنی است؟
عملکرد برنامهنویسی شیءگرا به این شکل است که واحدهای برنامهنویسی از پایینبهبالا یا از جز به کل ایجاد میشوند به زبان سادهتر اگر بخواهیم توضیح دهیم؛ یعنی اول، واحدهای کوچک از برنامه ایجاد میشوند، سپس این واحدهای کوچک به یکدیگر پیوند میخورند و در آخر با پیوند واحدها کوچک، واحدهای بزرگتر شکل میگیرد و با انجام همین روند، برنامه کامل و کاملتر میشود.
برای مفهوم شیءگرا در برنامهنویسی در واقع میتوان گفت یک الگو یا شیوه تفکر در دنیای بزرگ برنامهنویسی است.
برنامهنویسی شیءگرا دو مفهوم را ارائه میدهد، عبارتاند از:
- کلاس (Class)
- شیء (Object)
شیءگرایی در دنیای برنامهنویسی مشکلات بسیاری را برای کاربران حل کرده است و یکی از کاربردهای مهم آن، میتوان به سادهتر شدن فرایند کدنویسی اشاره کرد و همچنین نکتهٔ مثبت برنامهنویسی شیءگرا این است که به دنیای واقعی انسان بسیار نزدیکتر است و همین علت باعث فهم بهتر آن برای کاربران شده است.
شیءگرایی بر خلاف روشهای کدنویسی عمل میکند، در روشهای کدنویسی باید با مقادیری مانند متغیر و توابع بسیار کارکرد اما در برنامهنویسی شیء گرا شما مستقیماً با اشیا کار میکنید.
برای درک بهتر این موضوع به شما پیشنهاد میکنیم مثال قسمت پایین را مطالعه کنید تا درک بهتری نسبت به این موضوع داشته باشید.
کارخانهٔ بیسکویت را در نظر بگیرید که انواع مختلفی بیسکویت را تولید میکند. کارخانه را میتوان بهعنوان کلاس در نظر گرفت و هرکدام از انواع بیسکویت را شیء در نظر گرفت.
اگر در تولید بیسکویت مشکلی پیش آید و بخواهیم در آن تغییری به وجود آوریم نیازی به از نو ساختن یا تخریب بیسکویت نیست. مثلاً، اگر بخواهیم بیسکویت را شیرینتر کنیم میتوانید شکری بیشتری به مواد آن اضافه کنید. در برنامهنویسی شیءگرا نیز دقیقاً همین اتفاق میافتد.
جاوا اسکریپت در دنیای برنامهنویسی چه کاربردی دارد؟
در قسمت بالا به محبوبیت بسیار جاوا اسکریپت در بین کاربران اشاره کردیم و این محبوبیت بالا زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت، بیدلیل نیست؛ زیرا با استفاده از زبان شیءگرا میتوانید با کاربران خود ارتباط بهتری بگیرید و همچنین با استفاده از این زبان میتوان سایتهای جذاب و کاربرپسند را طراحی کرد.
طراحی وبسایت با زبان جاوا اسکریپت این امکان را به شما میدهد که در وبسایت خود از فایلهای تصویری، صوتی و انیمیشنی استفاده کنید یا میتوانید رنگها را با حرکتدادن موس خود تغییر دهید و کارهای دیگر که میتوانید انجام دهید تا وبسایت خود جان بهتری ببخشید و نظرات کاربران را جلب کنید.
اما این موارد گفته شده، همه آن چیزی نیست که میتوان از جاوا اسکریپت استفاده کرد؛ زیرا شما با استفاده از زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت میتوانید برنامههای موبایل، دسکتاپ و وب را بسازید.
برای ساخت اینگونه برنامه میتوانید فریمورکهای متفاوت جاوا اسکریپت استفاده کنید در واقع فریمورکهای جاوا اسکریپت مجموعهای از کتابخانهها را به طور کامل در اختیار شما میگذارند.
بهصورت کلی کاربردهای زبان جاوا اسکریپت عبارتاند از:
- برنامهنویسی نرمافزارهای موبایل
- برنامهنویسی نرمافزارهای دسکتاپ
- برنامهنویسی فرانتاند با استفاده از جاوا اسکریپت
- برنامهنویسی بکاند با استفاده از جاوا اسکریپت
جاوا اسکریپت چگونه کار میکند؟
بیشترین سؤالی که در ذهن افراد، پس از اینکه متوجه میشوند زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت چیست، این است که جاوا اسکریپت چگونه کار میکند؟
برای پاسخ به این سؤال که زبان جاوا اسکریپت چگونه کار میکند اول باید گفت به چه شکلی جاوا اسکریپت در مرورگرهای متفاوت اجرا میشود؟
پاسخی که میتوان به این سؤال داد، این است که با مرورگرهایی پردازشی یا همان Engine، اجرا میشود.
در واقع برای اجرای کدهای جاوا اسکریپت، مرورگرهای متفاوت از موتورهای گوناگونی استفاده میکنند تا کدهای جاوا اسکریپت پردازش و اجرا شوند. در ادامهٔ مقاله به برخی از این مرورگرها میپردازیم.
- موتورهای Nitro و SquirrelFish برای مرورگر سافاری
- موتورهای Trident و Chakra برای ورژنهای مختلف اینترنت اکسپلورر
- موتور SpiderMonkey برای فایرفاکس
- موتور V8 برای مرورگرهای اپرا و کروم
- موتور ChakraCore برای مرورگر Edge
عملکرد موتورهای پردازشی چگونه است؟
عملکرد موتورهای پردازش به این شکل است که ابتدا، کدهای جاوا اسکریپت را تفسیر یا پردازش میکنند سپس این کدها را به زبان ماشین کامپایل میکنند و در آخر، کدها بهصورت کامل اجرا میشوند.
توجه داشته باشید که زبان جاوا اسکریپت تنها بر روی مرورگرهای وب اجرا نمیشوند بلکه، بر روی تمام پلتفرمها با استفاده از JavaScript Virtual Machine اجرا میشوند. این ویژگی نیز یکی دیگر از دلایل محبوبیت جاوا اسکریپت در بین کاربران است.
زبان جاوا اسکریپت چه مزایایی دارد؟
هر زبانی در دنیای برنامهنویسی مزایا و معایبی دارد. حال ممکن است یک زبان مزایا آن نسبت به معایب آن بیشتر باشد و باعث محبوبیت بسیار آن شود که در واقع زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت، جز این دسته از موارد است. ما به طور خلاصه به برخی از مزایا زبان جاوا اسکریپت اشاره میکنیم:
- بر اساس بررسیهای انجام شده توسط سایت stackoverflow در سال 2018 ، زبان جاوا اسکریپت، محبوبت ترین زبان برنامهنویسی در دنیای بزرگ برنامهنویسی شد.
- زبان جاوا اسکریپت در واقع در پاسخ عمل کاربران، عکسالعمل نشان میدهد.
- زبان جاوا اسکریپت برای پردازش و اجرای کدهای خود، نیازی به کامپایلر ندارد.
- یادگیری زبان جاوا اسکریپت بسیار آسان است و کاربران بهراحتی میتوانند آن را یاد گیرند و یک برنامهنویس جاوا اسکریپت شوند.
- زبان جاوا اسکریپت زبان بومی وب است به این صورت که در مرورگر کاربران پردازش میشود.
- برنامهنویسان میتوانند با استفاده از این زبان برنامهنویسی، صفحات وب پویا و تعاملی را ایجاد کند.
- میتوان گفت، جاوا اسکریپت جز سبکترین و سریعترین زبانهای برنامهنویسی است.
- در زبان جاوا اسکریپت، فریمورکهای مختلف، کتابخانهها و ابزارهای بسیار دیگری وجود دارد که میتوان از آن برای طراحی وبسایت خود استفاده کرد.
زبان جاوا اسکریپت چه معایبی دارد؟
برخی از معایب زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت عبارتاند از:
- زبان جاوا اسکریپت ممکن است به دلیل رندر شدن مختلف بر روی ابزارهای متفاوت، باعث ایجاد تناقض و نداشتن یکپارچگی شود.
- با ایجاد محدودیتهای حفظ امنیت، در اجرای اسکریپتهای جاوا اسکریپت نیز محدودیت وجود دارد.
- زبان جاوا اسکریپت میتواند برای اجرای کدهای مخرب در کامپیوتر کاربران استفاده شود.
- در زبان جاوا اسکریپت تشخصپیداکردن دلیل خطا دشوار است.
- زبان جاوا اسکریپت در مرورگرهای قدیمی اجرا نمیشود.
- ایجاد نفوذپذیری جاوا اسکریپت، نسبت به عوامل مخرب و اکسپلورت ها
سخن آخر
در پایان امیدواریم که زبان برنامهنویسی جاوا اسکریپت را به طور کامل برای شما عزیزان توضیح داده باشیم و شما را با ویژگیها، قابلیتها، مزیتها و … این زبان آشنا کرده باشیم. تیم پاسخگویی رویال کد بیصبرانه منتظر سؤالات، نظرات و انتقادات عزیزانی همچون شماست که در کوتاهترین زمان پاسخگوی شما باشند.
آدرس ایمیل شما منتشر نخواهد شد